Narcissus
Reinout Krajenbrink ©
NARCISSUS
De narcis is een voorjaarsbloem die rond de maand april in veel tuinen het beeld bepaalt. Een lang leven is deze gele bloem niet beschoren, ze bloeien vroeg maar sterven ook vroeg af. Om deze mooie bloem te kunnen schilderen moest Reinout er dus niet te lang meewachten. Eigenlijk lag het al in de bedoeling dit schilderijtje vorig jaar te schilderen, hij wilde namelijk met deze gele plant het thema van ijdelheid en onbereikbare liefde schilderen. Maar de bloemen waren inmiddels al bijna uitgebloeid. Er zat dus niets anders op dan om een jaar lang te wachten. Reinout schildert in dit stilleven de narcis in verschillende stadia, eerst nog in de bol, daarna in een vaasje en tenslotte hangend boven een schaaltje met water waar uiteindelijk geheel rechts de bloemkelk sterft door zijn kop te laten hangen in het water. Wie een beetje thuis is in de Griekse mythologie zal hier in zekere mate het verhaal van Narcissus, kunnen herkennen. Om de aanwezigheid van de ui te begrijpen zullen we eerst dit verhaal van Narcissus eens nader bekijken.
Narcissus was een mooie jongeling waar iedereen verliefd op kon worden, zo mooi was hij. En toen hij zestien jaar was was zijn pad bezaaid met geweigerde minnaars van beide seksen. Hij had namelijk een onverzettelijke trots ontwikkeld op zijn eigen schoonheid.
Een van die minnaars was de nimf Echo. Dit was een babbeltante en zo had zij eens
de koningin der goden Hera opgehouden en teleurgesteld. Daarom legde Hera haar als
straf op dat zij voortaan geen eigen gedach-
Narcissus merkt zonder haar te zien haar aanwezigheid op en roept haar om te voorschijn te komen. Ze weet alleen telkens zijn laatste woorden te herhalen. Als ze dan toch eenmaal tevoorschijn komt en hem om de hals vliegt, wijst hij haar onberispelijk af. Vol van verdriet neemt ze haar toevlucht in de bergen en kwijnt daar langzaam weg totdat alleen haar stem nog overblijft. Als Narcissus moe van de jacht, zich neerlegt bij een bron om zijn dorst te lessen merkt hij zijn eigen spiegelbeeld op. In de weerspiegeling ziet hij zo'n mooie jongen waar hij op slag verliefd op wordt. Hij probeert de jongen te omarmen en te kussen, echter telkens als hij zijn armen naar hem uitgrijpt wordt het beeld verstoort door de rimpeling in het water. Het besef dringt tot hem door dat hij zijn spiegelend beeld niet tot zijn geliefde kan maken. Verdriet grijpt hem aan terwijl zijn tranen telkens het spiegelbeeld doen verrimpelen.
Toch bleef hij genieten van zijn kwelling, wetend dat op zijn minst zijn andere ik hem trouw zou blijven, wat er ook zou gebeuren. Uiteindelijk sterft Narcissus aan de oever van de bron en verandert zijn lichaam in de gele bloemen die wij kennen als de narcis.
Met dit prachtige, maar ook dramatische verhaal in ons achterhoofd kunnen we wat
anders naar dit stilleven gaan kijken. Opvallend in dit verhaal is het thema van
de onbereikbare liefde. Echo kan tot haar grote verdriet Narcissus niet krijgen en
Narcissus kan op zijn beurt zijn spiegelbeeld niet tot zijn geliefde maken. Overmant
door tranen van verdriet kwijnen beiden weg. De ui in het stilleven refereert naar
dit verdriet. De ui heeft o.a. als object de betekenis van verdriet gekregen omdat
hij bij het snijden ervan, tranen doet biggelen over de wangen. Het symboliseert
zowel de tranen van Echo als Van Narcissus. De verwaandheid van Narcis-
Slechts de schaduw van de bloemen zijn zichtbaar op de wand. Eenmaal bij het schaaltje ziet de bloem in het water zijn eigen spiegelbeeld. We zien hier de bloem fier over het water heen hellen, maar uiteindelijk verdwijnt de kracht in de steel en zakt de bloem, geheel rechts, met zijn kop onder het water.
Op deze manier verbeelde Reinout het trieste verhaal van Echo en Narcissus in een klein stilleven.
BACK TO THE HALL
TERUG NAAR ZAAL
